ძალა სახელად "ევროკავშირი"

გიორგი მშვენიერაძე

12 ივლისს, „ლიბერალიზმის სასწავლო ცენტში“ გიორგი თაბაგარის მიერ გამართული ლექცია „ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკას: დემოკრატიას და ადამიანის უფლებებს“ ეხებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ მთელი საათნახევარი სწორედ ამ „28 დემოკრატიული სახელმწიფოს უნიკალურ პოლიტიკურ და ეკონომიკურ გაერთიანებაზე ვსაუბრობდით, რომელიც მიზნად ისახავს მშვიდობის, კეთილდღეობისა და თავისუფლების უზრუნველყოფას მისი 500 მილიონი მოქალაქისთვის“, უმრავლესობა მაინც საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობაზე, ჩვენ შორის ახლად წარმოქმნილ „ სამეზობლო პოლიტიკის“ საკითხებსა და „ევროკავშირის“, როგორც ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის „უმთავრესი დარაჯის“ როლზე ვფიქრობდით. ალბათ, ჩვეული ოპტიმიზმი, რომ ჩვენ გავწევრიანდებით ევრო-ატლანტიკურ სტრუქტურებში და თავის მხრივ სწორედ ეს სტრუქტურები (მათ შორის ევროკავშირიც) დაგვეხმარებიან პრობლემების მოგვარებაში – დღეს საქართველოს საგარეო პოლიტიკის მიზნი, დიადი ამოცანა და „დიდ ძალისხმევა გასაწევი“ სამუშაოა.

ლექტორის თქმისა არიყოს, „ევროკავშირი“, როგორც სტრუქტურა და ზოგადად გაერთიანება არცისე მარტივად აღსაქმელია. მეტიც, საკმაოდ რთულია გაერკვე ამ კავშირის საკანონმდებლო პროცედურებში, ინსტიტუციონალურ სტრუქტურებში, პოლიტიკასა და უფლებამოსილებებში, რომლებიც მან 1951 წლიდან (ევროკავშირის დაარსების წელი) მოყოლებული შექმნა, განავითარა და იმდენად სრულყო, რომ ყოველივე ამის წყალობით სამართლიანად დაიმკვიდრა მძლავრი, ავტორიტეტული, სუპერნაციონალური და სამთავრობოთაშორისი გაერთიანების სახელი. ლექცისას გამოიყო სფეროები, რომლებშიც „ევროკავშირი“ განსაკუთრებულ წარმატებებს აღწევს, ესენია: საგარეო ვაჭრობა- რომელიც უკვე მისი ექსკლუზიური კომპეტენციაა, განვითარების პროგრამები, გაფართოება, სამეზობლო პოლიტიკა, ჰუმანიტარული დახმარება . ასევე ხაზი გაესვა გამოწვევებსაც, რომლებიც დღეს გაერთიანების წინაშე დგას: მზარდი ეკონომიკები, არაბული გაზაფხული, ეკონომიკური კრიზისი და განსხვავებები წევრი ქვეყნების მიდგომებში.

კულტურათშორისი კომუნიკაცია

ყველა ვთანხმდებით, რომ კულტურები მრავალფეროვანია, მრავალფეროვნება კი თავისთავში მეტად სუბიექტურ და ნაკლებად  ობიექტურ ინტერპრეტაციებს მოიაზრებს. სწორედ მრავალფეროვნების ასეთი ბუნება ართულებს საკითხს, თუმცა ამასთანავე უდავოდ საინტერესოს ხდის კულტურას, შეიძლება ითქვას, რომ ყველაზე საინტერესოსაც კი, რაც კაცობრიობას და მის თითოეულ წევრს ერთმანეთთან ურთიერთობის პროცესში შეუქმნია.

სწორედ ზოგადი ჰეტეროგენულობა, განსხვავებული ვიზუალი, თავად აზრი, აზროვნების პროცესი და მისი გამოხატვის ფორმები, ინდივიდის ფორმირების ხელშემწყობი გარემო, ისეთი მყარი პიროვნული კონსტრუქტები, როგორებიცაა: ენა, კანის ფერი, სქესი, ეროვნება, რელიგიური მიკუთვნება, პოლიტიკური თუ მსოფლმხედველობრივი ორიენტაცია და კიდევ თითოეული ინდივიდისთვის დამატებით კიდევ უამრავი ინდივიდუალური ფაქტორი, როგორც ჯგუფური კულტურული, ასევე შინაგანი კულტურის მიკუთვნებულობის საკითხებია. მოდი და მოვახდინოთ  მსოფლიოში არსებული ყველა კულტურის კლასიფიკაცია, სწორად განვსაჯოთ როგორ უნდა მოვიქცეთ განსხავებული კულტურის მატარებელ ადამიანებთან ურთიერთობისას, დავფიქრდეთ რა უნდა დავთმოთ და რა არა, შეგვიძლია კი  მშვიდი, პროდუქტიული და „ჩვეულებრივი“ თანაცხოვრება  ჩვენგან „განსხვავებულთან“? დავფიქრებულვართ იმაზე, რომ სწორედ კულტურული ნიშნით გაგვიყვია ჩვენს გარშემო არსებული სოციალური ჯგუფები „ჩვენ“ და „ისინი“ კატეგორიად, მაშინ როდესაც  მე და შენ უბრალოდ „მე“ ვართ, არც „ჩვენ“ და არც „ისინი“?

დამეთანხმებით, რომ რთულია.

აქტივიზმი

შეიძლება თავად  ლიბერალიზმი, როგორც იდეოლოგია – მიმზიდველი  და ძალზედ პიროვნული იმ ადამიანებისთვისაა, ვისთვისაც შინაგანი თავისუფლება, კანონის უზენაესობა, ადამიანის უფლებები, თანასწორობა და ა.შ პიროვნული იდენტობის განსაზღვრის უმნიშვნელოვანესი ქვაკუთხედია, მაგრამ ერთის თქმა უდავოდ შეიძლება, ეს იდეოლოგია იდეოლოგიაზე მეტია, უფრო ერთი დიდი ღირებულებითი ორიენტაციის ნაკრებია, სადაც ნებისმიერი  იდენტობის, პიროვნული თვისებების, პოლიტიკური, რელიგიური თუ  ფილოსოფიურ-იდეოლოგიური მრწამსის ადამიანი იპოვის თავისთვის რაღაც მნიშვნელოვანს, რაზეც აუცილებლად დაფიქრდება და დაფიქრდება იმგვარად, რომ შესაძლოა მხოლოდ ამ ღირებულებაზე ფიქრმა სხვა ღირებულებების გადაფასებამდე და ზოგადად აზროვნების პროცესების მანამდე არნახულ გააქტიურებამდე მიიყვანოს.

თუმცა ამ წინადადებით არც ახალი ამერიკა აღმომიჩენია და არც ლიბერალური ღირებულებებისთვის შემიმატია რაიმე, საერთოდ ჩვენ საუკუნეში ხომ რაიმე ახლის თქმა განსაკუთრებით რთულია, მაგრამ აზრის დინამიური ბმა რომ გამოვიდეს აღნიშნული ფიქრების კვალდაკვალ სწორედ ხელახალი ფიქრი, ლიბერალური ღირებულებიდან ამოსული სამოქალაქო აქტივიზმი, რომელიც საზოგადოების ყოველი წევრის პირად თავისუფლებასა და პირად პასუხისმგებლობას ემყარება და ახორციელებს ხელისუფლების დემოკრატიულ კონტროლს, აქტიური ქმედებების ის კატეგორიაა, რომლის ნაკლებობასაც დღეს ალბათ მსოფლიოს ბევრი ქვეყანა და მათ შორის საქართველოც მწვავედ განიცდის.

22 ივნისის ლექციაც, როგორც ყოველთვის საინტერესო და განსხვავებული იყო, ისევდაისევ მორიგ ლიბერალურ თუ არალიბერალურ ღირებულებებზე, კიდევ ერთი საინტერესო ლექტორის შოთა ხინჩაგაშვილის მოხსენებით „სტატიზმზე, ნაციონალიზმსა და სამოქალაქო აქტივიზმზე“, თავისუფალი აზრის მაქსიმალური გამოხატვის ფონზე და იმდენად გახსნილ სიტუაციაში, რომ თავისთავად ორმხრივი კომუნიკაციური პროცესი, ალბათ ბევრად საინტერესო და კომფორტული აღმოჩნდა დამსწრე სტუდენტებისთვის.

ყოველი ლექცია რაღაც ახლის აღმოჩენას, ყურადღების ფოკუსის დავიწროვებას ან გაფართოებას, შეფასებასა თუ დაფიქრებას ემსახურება ხოლმე თავისდაუნებურად, ხოლო აღნიშნულ ლექციაზე დინამიურად და ცხადად გვიმტკიცდებოდა მოსაზრება სამოქალაქო აქტივიზმის მნიშვნელობის შესახებ, სახელმწიფო ძალაუფლების გააზრების შესახებ, სად არის ძალაუფლების ცენტრი, როგორია რელიგიის (დომინანტი, სახელმწიფოს მიერ პრივილეგირებული მართლმადიდებლობის და სხვა რელიგიური კონფესიების ძალაუფლებრივი მდგომარეობა) , მეხსიერებისა(წარსულის ოფიციალური ნარატივების არსებობა, მათი სხვადასხვა მიზნით გამოყენება სახელმწიფოს მიერ და განსაკუთრებული მაგალითები  უახლესი და მთლიანად ბოლო 200 წლის ისტორიიდან) და სექსუალური/გენდერის(დომინანტური ჯგუფები და მათ მიერ ჩამოყალიბებული ნორმებით მარგინალიზებული ჯგუფები გენდერისა და სექსუალური იდენტობის ნიადაგზე) პოლიტიკა ნაციონალურ დისკურსში,(ლექტორის მიერ არჩეული, მოხსენების კონკრეტული მიმართულება)  ასევე გამოიყო სამოქალაქო აქტივიზმის ორი პრობლემური მიმართულება:

1. რომ არ არის აღიარებული თვითგანათლების სტრატეგია – მაგალითად ქუჩაში გამოსული ადამიანების უმრავლესობა, არ არის სრულად ინფორმირებული და შეთანხმებული იმ საკითხებზე რის გამოც დგას.
2. და რომ არ აწარმოებენ ინფორმაციას, რომელიც იქნება დამუშავებული, გასაგები და ხელმისაწვდომი საზოგადოების წევრებისთვის.

ლექტორის მიერ მნიშვნელოვნად ხაზგასმული იყო ის, რომ ყოველი აღნიშნული საკითხი გააზრებულ უნდა იყოს სიღრმისეულად, რაც შეიძლება მაკრო დონეზე და მრავალმხრივი პერსპექტივიდან, რათა არ მივიღოთ ფაქტების მშრალი შეფასება და პრობლემების ზედაპირული ანალიზი. საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ცხოვრების ასპექტის განხილვისას უმნიშვნელოვანესია ვეძებოთ ძალაუფლების ცენტრები და აღმოვაჩენთ, რომ საზოგადოებისთვის სასურველი განვითარების კურსი, მისი მაქსიმალური თანამონაწილეობაა და რომ მასაც თავისი „პოლიტიკური წონა“ და ძალაუფლების  კონტროლის მექანიზმები უნდა ჰქონდეს.

ლექციის შემდეგ იბადება კითხვები:

მოგვსვლია კი აზრად ვყოფილიყავით სამოქალაქო აქტივისტები?

გვიფიქრია დაგვეცვა ჩვენი ლეგიტიმური უფლებები?

თუკი ვყოფილვართ სამოქალაქო აქტივისტები, რამდენად ინფორმირებულნი და ბოლომდე ჩამოყალიბებული ვიყავით ჩვენ მიზნებთან დაკავშირებით?

ამ კითხვებზე პასუხი აუცილებლად მიგვიყვანს სამოქალაქო საზოგადოების განვითარების ყბადაღებულ თემამდე, რომლის მხოლოდ ჩანასახებზე საუბრობენ.  ფუნდამენტს რომ გამყარება და განვითარება უნდა ყველამ ვიცით და  ისიც ბევრჯერ გვინახავს როგორ ამოსულა მიტოვებულ საძირკველზე სარეველა ბალახი, ისე რომ მისი კვალიც გამქრალა…

შეგვიფასებია თუ არა საზოგადოებაში მიმდინარე სოციალურ-პოლიტიკური საკითხები, სხვადასხვა წყაროებსა და პირველწყაროებზე დაუძნებით?

დავმსხდარვართ კი სხვადასხვა საზოგადოებრივი ჯგუფები იდეოლოგიურად დაპირისპირებულ სხვა ჯგუფებთან კონსტრუქციული დიალოგის ფორმატში, მანამ სანამ საქმე ქუჩის პროტესტამდე ანაც ძალადობრივ დაპირისპირებამდე მივიდოდა? (ვგულისხმობ ორმხრივ მზაობას)

ვიცით  ჩვენი ისტორია და დავფიქრებულვართ თუ არა რამდენად ვაძლევთ  მართვასა და კონტროლზე ორიენტირებულ ჯგუფებს, ჩვენი მეხსიერების გაყალბების უფლებას?

როგორ ნაწილდება ძალთა ბალანსი საზოგადოებაში?

სადა არის სოციო-პოლიტიკური პრობლემის პირველწყარო და როგორ უნდა ვიპოვოთ გამოსავალი?

პროგრესი აქტივიზმშია!

ჩანაწერი მომზადებულია "ლიბერალიზმის სასწავლო ცენტრისთვის", რომელიც წარმოადგენს "ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პროექტს"  

მამარდაშვილისეული "შინაგანი აქტი"

19 ივნისს, „ლიბერალიზმის სასწავლო ცენტრში“ შეკრებილმა სტუდენტებმა, ლევან ბერძენიშვილის წყალობით  მერაბ მამარდაშვილი გავიცანით. გავიცანით რა, შეიძლება სულ მცირეოდენი გავიგეთ მის შესახებ. პიროვნების განვითარების კონცეფციის, მისეული ხედვის მხოლოდ ფუნდამენტებს შევეხეთ, მაგრამ ორსაათნახევრიანმა ლექციამ მაინც საკმაოდ საფიქრალი დამიტოვა მეც და ალბათ იქ დამსწრეთა უმრავლესობასაც.

იმდენად ბევრი საფიქრალი, რომ ახლა თეორიიის ფუნდამენტების მორგებას ხან XX და ხანაც  XXI საუკუნის ქართველ თუ არაქართველ ინდივიდებზე ვცდილობ და დარწმუნებული ვარ ლექციიდან გამოსვლისას, უდიდესი უმრავლესობა სწორედ ჩვენ თავზე მორგებას და მამარდაშვილისეული პიროვნების განვითარების ასპექტების გააზრებას, ნაირნაირი ფიქრებისა და შინაგანი ეჭვების წყალობით ვეპოტინებოდით.

ლექციის წარმატება, სამმა ძირითადმა ფაქტორმა განაპირობა:

1. სალექციო თემა ეხებოდა უდავოდ ერთ-ერთი ყველაზე ნიჭიერი (ვიღაცისთვის შეიძლება სულაც ერთადერთი) ქართველი ფილოსოფოსის მერაბ მამარდაშვილის „პიროვნების განვითარების კონცეფციას“, რომელსაც პირადად ჩემთვის ( და ჩემდა სამარცხვინოდაც) თავად მერაბ მამარდაშვილის პიროვნების გაცნობაც დაემატა.
2. ლექტორი – ლევან ბერძენიშვილი, რომელმაც ტონით, ტემბრით, გადმოცემული ინფორმაციით, იუმორით, ზოგადი ვერბალური თუ არავერბალური მანიშნებლების საშუალებით მოიტანა „მოსმენის განწყობა“ და რა თქმა უნდა, უმთავრესი (ვგონებ თავად მამარდაშვილისთვისაც უმთავრესი) – თუნდაც გაგვეგო სულ მცირე აღნიშნულ საკითხზე, მაგრამ გვეფიქრა ბევრი.
3.  აუდიტორია –  „ლიბერალიზმის სასწავლო ცენტრის“ არსებობის მანძილზე ამ ლექციას ყველაზე ბევრი სტუმარი ჰყავდა

1 მაისის აქცია- ჯანსაღი პროტესტი თუ ორმხრივი უკულტურობა

14:30 – მზადება აქციისთვის.

უნივერსიტეტის პირველი კორპუსის ეზოში ჯერ კიდევ სიწყნარეა, სტუდენტები თავისუფლად მოძრაობენ, ხოლო  აქციის ორგანიზატორები („ლაბორატორია 1918“-ის  წევრები)  ნელ-ნელა ემზადებიან მშვიდობიანი მანიფესტაციისთვის, რომელიც პირველ მაისს-მშრომელთა საერთაშორისო დღეს უკავშირდება. ლაიტმოტივი ღირსეული შრომის პირობებისა და დასაქმების უფლებებისათვის ბრძოლაა. თუმცა, მოგვიანებით ნაკლებად ახსოვთ მშრომელთა დღე და მასთან დაკავშირებული მნიშვნელოვანი მოთხოვნების აფიშირება. სცენარი განსხვავებულად ვითარდება…  სულ სხვანაირი და მოულოდნელი შედეგებით. თუმცა, ამაზე ოდნავ მოგვიანებით…

15:05- აქციის დაწყება

აქცია საკმაოდ ენერგიულად დაიწყო,  მონაწილეებისთვის მხიარული და ამაღლებული განწყობით. რუპორთან ხუთამდე გამომსვლელი მივიდა, რომლებიც შეკრებილებს ღირსეული შრომის პირობებისა და დასაქმების უფლებებისათვის ბრძოლისკენ  მოუწოდებდნენ. ხაზს უსვამდნენ იმას,

ნიკა გვარამიასთან შეხვედრის შემდეგ

18 აპრილს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია ესტუმრა. შეხვედრის მოწყობა მართლაც მნიშვნელოვან საკითხს უკავშირდებოდა – ტელეკომპანიამ გადაწყვიტა ჟურნალისტური სკოლების განვითარების ხელშესაწყობად , ხუთი უმაღლესი სასწავლებლის ჟურნალისტიკის მიმართულების სტუდენტებს სტაჟირება გაატაროს.

ზოგადად ადამიანების კატეგორიებად დაყოფა არასწორია,  თუმცა დამეთანხმებით რომ არსებობენ ერთნი, მეორენი, მესამენი და ა.შ, რომელთაც პიროვნული მონაცემებით საერთო და ერთმანეთისგან განმასხვავებელიც ბევრი რამ გაგვაჩნია. ამავე პრინციპით არსებობს ადამიანების ისეთი კატეგორია, რომლებსაც აქვთ ინტელექტი, ცოდნა, გამოცდილება,  კარგი „ლავირებისა“ და პუბლიკის მონუსხვის უნარი- სწორედ ასეთ ადამიანთა კატეგორიას მიეკუთვნება  ნიკა გვარამია.

მის მიერ გამოთქმული ყოველი მოსაზრების შემდგომ მიჩნდებოდა სურვილი შეწინაარმდეგებისა, ჩაკითხვისა მაგრამ მისი მხრიდან „ დახელოვნებულმა პასუხებმა“, რომელსაც თან ერთვოდა  ჩემი დილეტანტური ცოდნა  ზოგადად მედია საქმიანობისა, შედეგი გამოიღო და თავის შეკავება მაიძულა. რაც არ უნდა იყოს, ეს ადამიანი უდავოდ დიდი ინტელექტუალური რესურსია, რომელიც აუცილებლად უნდა ემსახურებოდეს თავისუფალ, დაბალანსებულ, სამართლიან, მაღალპროფესიონალურ, რეიტინგულ და ეთიკურ მედია საშუალებას -  როგორიც ბევრ ასპექტში „რუსთავი 2“ ნამდვილად არ არის.